گزارشي از وضعيت سلامت «رهبران جنبش سبز» در۴ سال حصرغیرقانونی و غیرشرعی

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران، اقدام به تهیه گزارش جامعی از وضعیت سلامت پزشکی رهبران جنبش سبز طی ۴ سال حبس و حصر غیرقانونی و غیر شرعی کرده است. به گزارش «سحام»، متن این گزارش که در وب‌سایت این انجمن منتشر شده، به شرح زیر است:

هر شكلي از اعمال مجازات‌های محدود کننده، با شكلي از حد گذاشتن بر بدن توأم است. چنین است دست بند زدن، به بند كشيدن، در حصر نهادن، زندانی یا تبعید کردن. سخن ما بر سر چند و چون قوانين مجازات نيست. سخن ما بر سر اين نيست كه اثراتی که اعمال حدود كيفري بر جسم محکومان و مجرمان می‌گذارد چه زمانی عادلانه است و چه زمانی نيست. در مورد كساني كه بدون طي كردن مراحل قانوني، از تفهيم اتهام تا صدورحكم، به حصر و بند گرفتار آمده‌اند چنين بحث‌هايي بدوا بلاموضوع است. سخن ما صرفا درباره مسئوليتي است كه نسبت به جسم در حصر ايشان متوجه همگان است. دیگر چهار سال از حصر زهرا رهنورد، ميرحسين موسوي و مهدي كروبي گذشته است. در اين روزگار، ميرحسين موسوي و زهرا رهنورد در خانه‌ي خود واقع در كوچه‌ي اختر در نزديكي ميدان پاستور محصور بوده‌اند، و مهدي كروبي درخانه‌ي امن نیروهای امنیتی در جوار اتوبان صدر، جايي كه در آن يكي از بزرگ‌ترين پروژه‌هاي عمراني شهر تهران به دست یک پیمانکار نظامی در طی این چند سال ساخته شد. شهروندان تهراني كه هر روز از پل صدر می‌گذرند محق‌اند بدانند كه غبار و دودی که برپا کردن اين غول سيماني برانگیخت، چه با ریه‌های شیخ مهدی کروبی کرده است و عوارض اعمال مجازات حصر بر سلامتی محصوران به چه میزان بوده‌ است.

درتنظیم این گزارش، ما از خبرهایی که دراین سال‌ها درباره‌ی وضعیت سلامت محصوران منتشرشده بهره برده‌ایم. دسترسی به پرونده‌ی پزشکی ایشان، که بعضاً با تأخیر دراختیار خانواده‌های موسوی و کروبی قرار گرفته، برای ما ممکن نبوده است. لذا تنها به گزارش آن قسمي که در خبرهای مختلف بازتاب یافته، بسنده کردیم. علی‌رغم دقتی که در سنجش خبرها داشته‌ایم، صحت و سقم هر خبر به گردن منبعی است که نخست آن را منتشر کرده است. امیدواریم پیگیری و اطلاع رسانی دقیق‌تر و شفاف‌تر وضعیت جسمی محصوران، در سطحی بالاتر، توسط پزشکان متخصص و استادان دانشگاه‌های علوم پزشکی، که 193 تن از ایشان در سال 1392 در نامه‌ای خطاب به رییس جمهور خواستار پیگیری جدی رفع حصر شده‌اند، صورت پذیرد.

پانزدهم تیرماه 1390 احترام‌السادات نواب صفوی، مادر زهرا رهنورد، در مصاحبه‌ای با اشاره به رنگ پریدگی و کاهش وزن ناگهانی زهرا رهنورد و میرحسین موسوی، توجه عموم را به وضعیت سلامت محصوران جلب کرد. صفوی در این مصاحبه از سلامت کامل دختر و دامادش در روزگاران پیش از حصر خبر داد و خواسته‌ی میرحسین موسوی را مبنی بر پیگیری وضعیت جسمی‌اش تنها و تنها در یک بیمارستان رسمی متذکر شد. چهل روز بعد یعنی 26 مرداد، پایگاه خبری صراط، منسوب به حسین شریعت‌مداری، خبری را مبنی بر وخامت حال میرحسین موسوی و حاضرشدن پزشکان بر بالین وی منتشر کرد و سکوت رسانه‌های اصلاح‌طلب را از سر انکار و ترس، ترس از فروپاشی متحدان خویش، دانست. همين جا بايد اشاره كرد كه در روزگار حصر، خانواده‌ي محصوران نسبت به انتشار اخبار مرتبط با وضعيت سلامت اين سه تن، محتاط بوده‌اند. ميرمحمود موسوي(برادر میرحسین موسوی) باري گفته است كه براساس مصالح قرار نيست كه خانواده‌ي آقاي موسوي درباره‌ي وضعيت جسماني وي اطلاع‌ رساني كنند. خانواده‌ي موسوي، در ازاي هرگونه خبررساني به قطع ارتباط كامل اعم از ديدار حضوري يا تماس تلفني تهديد شده‌اند. هم چنین ارائه‌ي برخي خدمات درماني به مهدي كروبي مشروط به عدم اطلاع‌رساني تا پايان روند درمان بوده است. يك روز پس از انتشار خبر صراط نيوز، يكي از نزديكان ميرحسين موسوي در مصاحبه‌ای، وخامت حال ميرحسين موسوي را تكذيب كرد و بر سوء نيت چنين خبرسازي‌هايي انگشت نهاد. وي از سلامتي عمومي ميرحسين موسوي در بررسي‌هاي بيمارستاني خبر داد و خواستار معاينه‌ي ميرحسين موسوي به دست پزشكان مورد اعتماد و انتشار منظم و رسمي بولتن وضعيت سلامت وي شد. دراين اثنا، گزارشي از ديدار زهرا رهنورد و ميرحسين موسوي با فرزندان خود در روز دوم شهريورماه 1390 منتشر شد كه از حالت رنجور، كاهش وزن مشهود و لرزش دست زهرا رهنورد خبر مي‌داد. 17 اسفند ماه 1390، فاطمه كروبي كه خود براي معالجه از حصر به درآمده بود، اعلام كرد كه بي‌خبري سه ماهه از همسرش مهدي كروبي، سبب نگراني او شده است. او نيز بر خواسته‌ي خود مبني بر معاينه‌ي مهدي كروبي به دست پزشك مستقل و معتمد خانواده پاي فشرد. مطالبه‌اي كه پيش‌تر نيز، انجمن اسلامي جامعه‌ي پزشكي، درقطعنامه‌ي پاياني نوزدهمين مجمع سالانه‌ي خود در تيرماه 1390، بر آن تأكيد كرده بود.

از سال 1391 به اين سو، بسامد خبرهايي كه چيزي را از وضعيت سلامت محصوران فاش مي‌كرد، شدت يافت. دوم شهريورماه 1391، ميرحسين موسوي به دنبال انسداد عروق قلبي تحت آنژيوگرافي و آنژیوپلاستی قرار گرفت و پس از قرار دادن استنت دريكي از رگ‌هايي كه قلب او را مشروب مي‌كنند، شبي را در سي سي يو گذراند و سوم شهريورماه از بيمارستان قلب بیرون برده شد. بنابر سخنرانی دکتر محمدرضا ظفرقندی در مراسم 16 آذر انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران وعلوم پزشکی تهران در سال 1391، پیگیری روند درمان سکته‌ی قلبی میرحسین موسوی با 3 ماه تأخیر به دلیل ممانعت از انتقال ایشان به بیمارستان آغاز شد. درگزارش مورخ 28 آبان 1391 از آخرين وضعيت ميرحسين موسوي و زهرا رهنورد، به درد و ناراحتي قلبي مجدد ميرحسين موسوي و نوسان شديد فشار خون وي اشاره شد. هم‌چنين اين گزارش، از لرزش بي‌سابقه‌ي دست و صورت زهرا رهنورد خبر داد. به اين‌ها علاوه كنيد سلب مسئوليت تهيه‌ي غذا از ميرحسين موسوي و زهرا رهنورد را كه منجر به اعتراض شديد و احساس عدم امنيت جاني نزد ايشان شد. احساسي كه به قطع، تنها دراين يك واقعه ريشه ندارد. زهرا موسوي، دختر ميرحسين موسوي و زهرا رهنورد، درگفت‌وگويي به تاريخ 20 خردادماه 1392، حادثه‌اي را فاش كرد كه طي نخستين حضور ميرحسين موسوي پس از بروز مشكلات قلبي، در بيمارستان معتمد مأموران امنيتي رخ داد. بنا براين قول، با تباني مأموران امنيتي و پزشكان برگزيده‌ي ايشان،‌ پس از مثبت شدن تست ورزش ميرحسين موسوي، پزشكان از خاموش كردن دستگاه – که برای جلوگیری از بروز عارضه­‌ی قلبی ضروری است – سرباز زده‌اند. متعاقب اين واقعه ميرحسين موسوي از مراجعه به بيمارستان برگزيده‌ي مأموران امنيتي، سراسر امتناع كرده است.

فاطمه كروبي درگزارشي به تاريخ 14 آبان 1391 نگراني خود را از وضع نظافت و بهداشت محل حصر مهدي كروبي بيان كرد. او مشكل تنفسي مهدي كروبي را نيز، كه در پي عدم دسترسي طولاني مدت وی به هواي تازه پديد آمده است، فاش كرد. در باب وضعيت خانه‌ي امن نیروهای امنیتی،‌ محل حصر انفرادي مهدي كروبي، فرزند او نيز جايي سخني گفته است. در مصاحبه ي مورخ 29 تیر1392، محمدتقي كروبي خانه‌ي امن نیروهای امنیتی را، ساختماني قديمي توصيف كرده است كه در آن حشرات و سوسك‌ها مهمانان دائمي مهدي كروبي‌اند. سم پاشي‌هاي مكرر و تنفس درآن فضاي بسته، شايد علتي ديگر براي عارضه‌ي تنفسي مهدی کروبی باشد. 30 آبان1391 مهدي كروبي پس از بروز علائم هشدار دهنده‌ای از قبيل كاهش شديد وزن، بي‌اشتهايي،‌ سرگيجه و تهوع به مدت دوهفته، جهت انجام معاينات كلينيكي، اندوسكوپي و چند آزمايش ديگر، به يكي از بيمارستان‌هاي متعلق به نهادهاي امنيتي منتقل و دوباره به محل حصر بازگردانده شد تا روند درمان به دست پزشكان معتمد دستگاه امنيتي تداوم يابد. در همين روز خانواده‌ي مهدي كروبي در پيامي خطاب به مردم ايران با اعلام نگراني از وضعيت گوارشي او، بر مطالبه‌ي خود كه همانا به رسميت شناختن حق دسترسي به درمان مستقل براي مهدي كروبي و پيگيري مراتب درماني او زيرنظر پزشكان معتمد خانواده در يكي از بيمارستان‌هاي تهران است، تأكيد كردند. 2 روز بعد، 2 آذر1391 فاطمه كروبي در مصاحبه‌اي گفت كه همسرش از عفونت گوارشي و تورم روده و معده در كنار بي‌اشتهايي، كم‌خوابي و سرگيجه رنج مي‌برد و درمان دارويي او در محل حصر، درغياب پزشكان و تنها از طريق مشورت تلفني، دنبال مي‌شود.

از یاد نبریم که تصویرهایی که به شکل بریده بریده، ایستا و شکسته دراین گزارش جمع آمده اند، برش‌هایی از روندی پویا و پیش رونده‌اند. دردی که در جمله‌ای به آن اشاره می‌کنیم، دردی است که انسانی آن را هر لحظه احساس می‌کند؛ و زبان هرگز واسطه‌ای امین، برای بیان رنجی نیست که بدن با خود دارد. فاصله‌ای که میان دو بند طی می‌کنیم فاصله‌ای به اندازه‌ی یک سال است که بدن‌هایی آن را به دردمندی و رنجوری گذرانده‌اند. 20 خردادماه، چهار روز پیش از انتخابات 1392، زهرا موسوی گفت که مادرش، زهرا رهنورد، از درد شدید آرتروز در کتف و دست‌هایش رنج می‌برد و قند خون زهرا رهنورد نیز بالا رفته است. به علاوه او گفت که با نزدیک شدن به انتخابات، شرایط میرحسین موسوی و زهرا رهنورد و ارتباط خانواده با ایشان سخت‌تر شده، و درمان آن‌ها تنها به دست پزشکان نامعتمد انجام می‌شود. روند درمان قلب میرحسین موسوی، که بنا بود اردبیهشت 1392، زیرنظر پزشکانی که مراحل پیشین درمان را انجام داده بودند، در بیمارستان قلب تهران، تداوم یابد، درآن زمان به تعویق افتاد و به بیمارستان انتخاب شده توسط نیروهای امنیتی ارجاع شد. پس از انتخابات و پیش از دست به دست شدن دولت، میرحسین موسوی با دوماه تأخیر نسبت به تجویز زمانی پروتکل‌های پزشکی، 11 تیر 1392 به بیمارستان قلب تهران اعزام شد. متعاقباً يك خبرگزاري، وضعیت جسمی و نتایج آزمایش‌های میرحسین موسوی را خوب و عادی گزارش کرد. خبرگزاري ديگري اما، خبر از سرگیجه و افت فشار خون مداوم میرحسین موسوی داد و نوشت که علی‌رغم اصرار پزشکان متخصص مبنی بر بستری شدن میرحسین موسوی، مأموران امنیتی با این مسئله مخالفت کرده‌اند. بنا به همین گزارش اخير، وضعیت آرتروز شدید زهرا رهنورد مورد رسیدگی پزشکی قرار نگرفته است. پنج‌شنبه 27 تیرماه 1392 میرحسین موسوی دچار درد و ناراحتی گوارشی شد و پنج روز بعد یعنی سه شنبه 1 مرداد به بیمارستان مورد نظر نیروهای امنیتی منتقل شد. پزشکان این بیمارستان تصمیم به عمل جراحی میرحسین موسوی گرفتند. با پیگیری خانواده‌ی موسوی و معاینه‌ی وی به دست پزشکان معتمد خانواده، مشخص شد که تشخیص قبلی نادرست بوده و مشکل وی تنها با درمان دارویی قابل رفع است. پزشکان معتمد با انجام عمل جراحی بر میرحسین موسوی مخالفت کردند. متعاقب این واقعه، روز چهارشنبه 2 مرداد، میرحسین موسوی از بیمارستان معتمد نیروهای امنیتی به بیمارستان سینا منتقل شد و با سپری کردن حدود 10 روز بستری در این بیمارستان و بهره‌مندی از درمان دارویی، مرخص شد. بنا به اخبار منتشرشده، خانواده‌ی موسوی دراین مدت از رفتارهای مسئولان در مقایسه با گذشته رضایت‌مند بودند. در خبری دیگر که 1 آبان منتشر شد، انجام چک‌آپ دوره‌ای میرحسین موسوی، در موعد مقرر و با حضور پزشکان معتمد در مرکز پزشکی نور، مورد تصديق قرار گرفت.

در مصاحبه‌ی 29 تیرماه 1392، محمدتقی کروبی به حضور چند ساعته‌ی مهدی کروبی در بیمارستان مورد نظر نیروهای امنیتی به خاطر درد کمر و انجام پاره‌ای آزمایش اشاره کرد. او درهمین مصاحبه گفت که غلظت خون مهدی کروبی به شکل بی‌سابقه‌ای بالا رفته است و ناراحتی ریوی و گوارشی پیدا کرده است که به واسطه‌ی پیگیری مستمر خانواده و همکاری پزشک تعیین شده توسط نیروهای امنیتی روند درمانی تداوم دارد. مهدی کروبی از کاهش وزن، غلظت خون، بی‌اشتهایی و چربی خون بالا رنج می‌برد و دیسک کمر او هم، آزردگی تازه‌ای را بر او تحمیل کرده است. 9 مرداد، محمدحسین کروبی، در یادداشتی که در صفحه‌ی فیس‌بوک خود منتشر کرد، نوشت که مهدی کروبی به فاصله‌ی یک هفته سه بار به بیمارستان منتقل شده است. بنا بر قول وی، پرونده‌ی پزشکی مهدی کروبی، سرانجام دراختیار خانواده‌ی کروبی قرار گرفت و مأموران امنیتی با اعزام وی به هر بیمارستانی که مورد نظر خانواده‌ی کروبی باشد موافقت کرده‌اند. با این تصمیم مهدی کروبی در بیمارستان قلب تهران، تحت آنژیوگرافی قرار گرفت. 1 آبان 92خبری حاکی از مواجه شدن زهرا رهنورد، میرحسین موسوی و مهدی کروبی با پوکی استخوان منتشر شد. طبق این خبر، سطح ویتامین D درخون مهدی کروبی، 17 واحد از پایین‌ترین حد مجاز در گستره‌ی طبیعی بدن پایین‌تر است و تنها 3 واحد با مرزی که منجر به خطرات جدی می‌شود، فاصله دارد. 7 آذر92 در خبري از قول محمدحسین کروبی چنين آمد که مهدی کروبی در پی عود کردن دیسک کمر، آرتروز زانو، اختلالات شدید گوارشی و تحمل چند روزه‌ی تهوع، با دستور پزشک به بیمارستان لاله‌ی تهران منتقل شده است و طی بستری 7 روزه درآن جا، تحت عمل جراحی زانو قرار گرفته است. برای جلوگیری از پیشرفت بیماری، آب درمانی و فیزیوتراپی مستمر به همراه بهره‌ی مداوم و مستقیم از نورخورشید برای مهدی کروبی ضروری است. این حداقل چیزی است که پزشکان تجویز کرده‌اند.
در آستانه‌ی نوروز 93، بنا بر ارزیابی پزشک از وضعیت بالینی میرحسین موسوی با بروزعلائمی همچون نوسانات شدید فشارخون و سرگیجه، وی برای انجام سونوگرافی و بررسی عروق مغز و کلیه به یک مرکز درمانی منتقل شد. نتایج اقدامات تشخیصی درآن زمان در اختیار خانواده‌ی وی و پزشکان معتمد ایشان قرار نگرفت و گزارش‌هایی که در فروردین 93 درباره‌ی وضعیت سلامت میرحسین موسوی منتشر شد، یک‌سره بر تعلل خازنان حصر، در پیگیری روند درمان او دلالت داشت. گزارشی که در روز سه شنبه 9 اردبیهشت 1393 منتشر شد از انتقال میرحسین موسوی به دلیل مشکل قلبی به بیمارستان خبر داد. دختران وی، زهرا و نرگس موسوی، تا آن روز از شرایط جسمی جدید پدر بی‌اطلاع بودند. گزارش‌ها حاکی از آن بود که پس از آن که میرحسین موسوی از تحمل تست ورزش در بیمارستان بازماند، برای وی آنژیوگرافی صورت گرفت. اما جزئیات دقیق‌تری از وضعیت قلبی وی و اقدامات درمانی انجام شده در اختیار خانواده‌ی موسوی قرار نگرفت. این سه جمله‌ی زهرا موسوی به تمامی تعلل مأموران امنیتی را در رسیدگی به وضعیت سلامت میرحسین موسوی آشکار می‌کند: جمعه حال پدرم بد شد، یک‌شنبه پزشک آوردند و سه‌شنبه او را به بیمارستان بردند. از آن پس انبساطی که در سال 92 در وضعیت دیدارهای میرحسین موسوی و زهرا رهنورد با دختران‌شان حادث شده بود، بار دیگر با افزایش شمار مأموران، محدودیت در مکالمه‌ها و ایجاد شرایط امنیتی‌تر از بین رفت. خانواده‌ی موسوی از احتمال وجود آلودگی‌های محیطی و غذایی در محل حصر میرحسین موسوی و زهرا رهنورد سخن گفتند و خواستار بررسی این موضوع به دست ناظری مستقل شدند. ایشان تأکید کردند که میرحسین موسوی و زهرا رهنورد در ابتدای حصر در سلامت کامل بودند و این در حالی است که در روزگار حصر دچار بیماری‌های متعدی شدند. 29 شهریور1393، میرحسین موسوی برای عمل جراحی چشم بدون همراهی خانواده‌اش، به مرکز تخصصی چشم پزشکی نور منتقل شد. دکتر قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت، عمل جراحی آب مروارید را بر چشمان میرحسین موسوی انجام داد. گزارش‌ها این عمل را موفقیت‌آمیز دانستند. زهرا رهنورد نیز صبح روز جمعه 18 مهرماه تحت عمل جراحی چشم قرار گرفت که با نتیجه‌ی رضایت‌بخشی همراه بود.

در سوی دیگر، پس از دو نوبت انتقال و بستری در بیمارستان لاله‌ی تهران، مهدی کروبی سرانجام در روز جمعه 27 دی ماه 1392 برای درمان هرنی دیسک و تنگی کانال نخاع مجدد در این بیمارستان بستری شد و در دو نوبت تحت عمل جراحی لامینکتومی قرار گرفت. او پس از بستری 9 روزه دراین بیمارستان مجددا به محل حصر بازگردانده شد. همسر وی، فاطمه کروبی، در مصاحبه‌ای درهمان زمان، شرایط مکان حصر را علت آسیب جسمی مهدی کروبی دانست. پس از چند ماه تحمل رنج مشکلات داخلی و گوارشی به انضمام درد مفاصل زانو، در آغاز مهرماه 1393، فاطمه کروبی از ابتلای یک ماهه‌ی همسر خود به بیماری زونا خبر داد. وی منشاء اصلی این بیماری را ضعف شدید جسمی مهدی کروبی اعلام کرد. وخامت حال وی امکان رسیدگی پزشکی در محل حصر را منتفی کرد و وی اول مهرماه 1393 بار دیگر جهت درمان از خانه‌ی امن نیروهای امنیتی به بیمارستان منتقل شد. بنا به تصریح فاطمه کروبی، در این مرحله از درمان مأموران امنیتی خللی در روند درمان و انتقال مهدی کروبی به بیمارستان ایجاد نکردند.

بنا به گزارشي كه در آستانه‌ي انتخابات 1392 منتشر شد، در ماه‌های نخست حصر زهرا رهنورد به دلیل محروم ماندن از تنفس هوای تازه، با مشکلات تنفسی مواجه شد. اعتراض‌های او نادیده گرفته شد تا آن که میرحسین موسوی با مشت گره کرده‌ی خود، شیشه‌ی یکی از پنجره‌ها را شکست. با مشت میرحسین موسوی بنای حصر فرو نریخت اما هوای تازه‌ای برای نفس کشیدن به درون آمد. هرچند خواسته‌ انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران، همانا رفع کامل حصر از زهرا رهنورد، میرحسین موسوی و مهدی کروبی است، امیدواریم این گزارش سبب شود تا در مدتی که این مطالبه مورد پیگیری دولت و دیگر نهادهای بالادستی واقع می‌شود، وضعیت سلامت محصوران، در اولویت توجه و اهتمام مردم و مسئولان قرار گیرد. خواسته‌ی ما بهبود در وضعیت سلامت در زیست روزمره‌ی ایشان، علی‌الخصوص مهدی کروبی و معالجه‌ی بدون تعلل و اهمال کوچک‌ترین عارضه‌ای به دست پزشکان معتمد ایشان است. هم‌چنین اطلاع‌رسانی دقیق، شفاف و رسمی دولت در باب وضعیت سلامت محصوران و وضعیت بهداشت محیطی محل حصر، به دست کمیته‌ی بی‌طرفی از پزشکان معتمد خانواده‌های ایشان می‌تواند از انتشار اخبار ضد ونقیض دراین‌باره پیشگیری کند. مشت آن روز ميرحسين موسوي استعاره‌اي از خواسته‌­ی امروز ماست.